מעבר להיבט המשפטי, יש בנושא הזה גם ממד אישי מאוד עבורי.
במשך שנים עמדתי בפני ביקורת מצד קולגות למקצוע ואף מצד קאדים בבתי הדין השרעיים,
בגלל שבחרתי להגיש כתבי טענות ומסמכים בשפה העברית בפני ערכאות בתי הדין השרעיים، בחירה עקרונית במהותה.
עם הזמן היו מי שניסו לערער על העיקרון הזה, והשמיעו ביקורת שלא נגעה כלל בלב הסוגיה או ברלוונטיות להליך.
עמדתי נותרה איתנה, משום שהאמנתי שזכותו של כל אדם לקבל ייצוג משפטי מלא מבלי להיאלץ לשאת בעלויות כבדות של תרגום מסמכים מהשפה הערבית לשפה העברית.
בפועל, כל מוסדות המדינה דרשו שהמסמכים יוגשו בעברית، ובמרבית המקרים, בעל הדין נדרש לשאת בעלות התרגום בעצמו.
במוסדות שבהם סופקה לכאורה עזרת תרגום, ההליך התעכב עד להשלמת התרגום, חלקם העניקו תמיכה תקציבית מצומצמת והטילו את היתרה על חסרי האמצעים, וחלקם אף הרחיקו לכת ודרשו כי התרגומים יהיו נוטריוניים، מקרה שכזה התרחש, בין היתר, בבית המשפט לענייני משפחה בחיפה.
וזוהי רק דוגמה אחת מני רבות לקשיים שמולם עמדו מי שלא יכלו לשאת בעלויות אלו.
במסגרת הערעור שהגשתי, וזכיתי בו, בתיק 179/2021 בפני בית הדין השרעי לערעורים,
ניתן פסק דין תקדימי שהכיר באופן רשמי במאבק שניהלתי, מתוך התחשבות בדרישות הבלתי אפשריות שהוטלו על חסרי היכולת,
שנדרשו במשך שנים לשאת בעלויות תרגום מסמכים כמעט בכל מערכת.
פסק הדין קבע את עמדת בית הדין השרעי לערעורים בנושא,
וסיים מחלוקת שרק בעלי אינטרס ניסו לעורר מחדש פעם אחר פעם, גם כשהנושא כלל לא היה רלוונטי למחלוקת שבפני בית הדין.
ולבסוף، לא היה זה רק הישג משפטי,
אלא הישג עקרוני המכיר בשוויון ובזכות לנגישות אמיתית לצדק، שכן צדק אמיתי אינו נמדד רק בתוצאה, אלא גם בדרך שמאפשרת לכל אדם להגיע אליו.
من الخلاف إلى المساواة – عن العدالة، وإمكانية الوصول، وشجاعة التمسّك بالمبدأ
إلى جانب البعد القانوني، يحمل هذا الموضوع بالنسبة لي بُعدًا شخصيًا أيضًا.
لسنوات، واجهتُ انتقادات من زملاء في المهنة، بل ومن بعض القضاة في المحاكم الشرعية،
بسبب أنني اخترتُ تقديم المرافعات والمستندات باللغة العبرية أمام هذه المحاكم اختيارًا مبدئيًا في جوهره.
بمرور الوقت، كان هناك من حاول التشكيك في هذا المبدأ،
وتوجيه انتقادات لم تمسّ جوهر المسألة أو صلب القضايا.
لكن موقفي بقي ثابتًا،
لأنني كنتُ مؤمنة بحقّ كل إنسان في الحصول على تمثيل قانوني كامل دون أن يُجبر على تحمّل تكاليف باهظة لترجمة مستنداته من العربية إلى العبرية.
في الواقع، كانت جميع مؤسسات الدولة تفرض تقديم المستندات بالعبرية،
وغالبًا على حساب الأطراف أنفسهم.
أما المؤسسات التي وفّرت خدمات الترجمة، فكانت تؤخّر المعالجة إلى حين إنجاز الترجمة،
وأحيانًا كان الدعم المالي محدودًا، فيتحمّل الباقي ذوو الدخل المحدود.
وفي بعض الحالات، طُلبت ترجمات موثّقة لدى كاتب عدل,
كما حصل في محكمة الأسرة في حيفا
وهذه ليست سوى أمثلة بسيطة على الصعوبات التي واجهها من لا يملكون القدرة على تحمّل تلك الأعباء.
في إطار الاستئناف الذي قدّمته وفُزت به في الملف رقم 179/2021 أمام محكمة الاستئناف الشرعية،
صدر حكم قضائي بارز اعترف رسميًا بالنضال الذي خضته،
مع مراعاة المتطلّبات التي فُرضت على محدودي الدخل الذين أُجبروا لسنوات على تحمّل تكاليف ترجمة الوثائق في معظم الأنظمة.
أرْسَى هذا الحكمُ موقفَ محكمةِ الاستئناف الشرعيةِ من المسألة،
وأنهى الجدل الذي حاول بعض أصحاب المصالح إثارته مرارًا وتكرارًا،
حتى عندما لم يكن الموضوع ذا صلة بالقضية.
وفي النهاية، لم يكن هذا الحكم مجرّد إنجاز قانوني،
بل كان إنجازًا مبدئيًا اعترف بالمساواة والحق في إمكانية الوصول إلى العدالة.
فالعدالة الحقيقية لا تُقاس بالنتائج فحسب،
بل بالنهج الذي يتيح لكل إنسان الوصول إليها.